Harddisk Nedir?
Harddisk döner bir mil üzerine sıralanmış, metal veya plastikten yapılma ve üzeri manyetik bir tabaka ile kaplı plakalar ve bu plakaların alt ve üst kısımlarında yerleşen okuma/yazma kafalarından oluşur.
Veriler hard diskteki bu manyetik tabakalar üzerine kaydedilir.
Verilerin kaydedilmesinde mıknatıslanma mantığı kullanılır. Mıknatısın iki kutbu dijital olarak 1 ve 0‘ı temsil eder. Verilerimiz böylece küçük mıknatıslar halinde bu manyetik ortamlara yazılırlar. Bu manyetik tabakaların üstü dairesel çizgilerle örülüdür. Bunlara iz (track) denir.
Hard disk üzerinde her bir yüz bir kafa tarafından okunmaktadır. Bu nedenle kafa ve yüz aynı terime karşılık gelir. İz yapısını pasta dilimi şeklinde bölünmesiyle oluşan ve sabit disk üzerinde adreslenebilir en küçük alana denk gelen parçaya ise sektör (Sector) adı verilir ve bir sektörün barındırabileceği veri miktarı 512 byte uzunluğundadır.
Bu sektör, kafa ve izler sabit diskte verinin adreslenmesi için kullanılırlar.
SECTOR, CLUSTER, TRACK
■ Her bir sektör 512 byte büyüklüğündedir.
■ Dosya sistemi sektörlerin tamamını bir seferde kullanmaz ve CLUSTER adı verilen gruplara toplar.
■ Dosya sitemleri verileri, programları ve dizinleri bu cluster içinde saklar.
■ Hard diskin merkezine aynı uzaklıkta olan sektörlerin oluşturduğu yapıya TRACK denir.
■ Bütün bunlar hard disk üzerinde adresleme için kullanılır.
CYLINDER (SİLİNDİR)
Hard disk birden fazla plakalar üst üste dizilmiştir. Bu plakaların hem alt hem de üst tarafına bilgi yazılabilir. Her bir plaka üzerinde altlı-üstlü yerleşen ve her birinin ortadaki mile uzaklığı aynı olan izlerin oluşturduğu gruba silindir ismi verilir. Her plakanın alt alta gelen track(iz)leri bir silindiri oluşturur.
Diskteki Boyut Farkı Neden Olur?
Normalde 6 «kb»lık bir dosya bir sektöre sığar. Ama Dosyalama sistemleri dosyaları sektör sektör değil, sektörlerin belli sayıda bir araya gelerek oluşturdukları Cluster’lar vasıtasıyla barındırırlar.
Bu dosyanın bulunduğu medyanın varsayılan kümeleme (ayırma) boyutu 64 «kb» olduğu için yani cluster boyutu 64 «kb» olduğu için 1 «kb» lık bile olsa 1 dosya en az 1 clusterı işgal eder ve diskte işgal edilen alan 64 «kb» olur.
Ama Clusterın içinde 6 «kb» üzerine yazılıdır. Geriye kalan (64×1024)- 6=65530 «byte»lık alan artık file slack olarak kalır.
Swap File (Pagefile.sys) (Takas Dosyası)
Bilgisayarda çeşitli uygulamalar çalıştıkları esnada RAM’in yetersiz kaldığı durumlarda birçok CPU yapısı ve işletim sistemleri bir tür sanal bellek oluşturma işlemi yürütür.
Bu işlemde sabit disk üzerindeki geçici bir alan kullanılır. Temelde sabit disk RAM’den oldukça yavaş olduğundan bu mekanizmanın aşırı kullanımı sistem performansını yavaşlattığından tercih edilmemektedir.
RAM’deki bu veriyi HardDisk üzerine yazdığı dosyaya Takas dosyası yani «swapfile» denir.
Bu dosyanın üzerine yeni bir dosya yazılmaz ise kapalı bir sistemin imajı alındığında bu dosya hard disk üzerinde olduğu için bu alandan veri çıkarılabilir.
Hiberfile.sys
Bilgisayarımız «hibernate» modunda kapatıldığında RAM üzerinde hangi bilgiler var ise birebir Hard disk üzerine kaydedilen ve bilgisayar tekrar açıldığında çalışan uygulamalar vb. veriyi kayıpsız bir şekilde Hard diskten tekrar RAM’e yüklemek için oluşturulan dosyadır. Boyutu RAM ile aynıdır.
Allocated Space (Tahsisli Alan)
Hard diskte bulunan mevcut dosyaların kapladığı alanlardır. Bu dosyaların bulunduğu disk alanları (cluster’lar) dosyaya tahsislidir ve ait oldukları dosya silinmediği sürece diskteki bu alanlara yeni bilgi yazılmaz.
Yani dosyamızın disk üzerinde bulunduğu ve dosyalama sistemi tarafından her hangi bir dosyanın üzerinde kayıtlı olduğu gözüken (MFT tablosuna göre bu alanda dosya kayıtlıdır),bu alan doludur diye tanımlanmış alandır.
Unallocated Disk Space
Herhangi bir dosyaya tahsis edilememiş alandır, yani alan MFT tablosuna göre boştur, üzerine veri yazılabilir.
Yani alanda belki veri vardır ama var olduğuna dair dosyalama sistemi tarafından her hangi bir kayıt bulunmuyordur. (MFT kaydı yoktur.)- (İkamette birileri oturuyordur belki ama muhtarda kaydı yoktur, bu sebepten buraya birileri oturabilir gözüyle bakılır.)
Silinmiş dosyalarda bu kısım içine dahildir.
Unallocated Space Örnekleri
Bilgisayar tarafından herhangi bir diske bir dosya kopyalanmaya başlar ama dosya kopyalanması bitmeden alan yetersiz uyarısı ile beraber kopyalama işlemi durur ise dosyanın kopyalanan kısmı geri silinir. Aslında kopyalanan veriye ait kısımlar disk üzerine yapışır. Ama dosya oluşturulamadığından, adresleme işlemi yani MFT’ye kayıt işlemi yapılmaz. Dosyanın kopyalanan kısmı veri olarak disk üzerinde kalır ama kayıt oluşmadığından, kopyalanan kısmın bulunduğu alan boş gözükür. Aslında bu alan unallocated space’tir.
DOS ve Windows’ta herhangi bir belge yazdırıldığında bilgisayar belgenin bir kopyasını geçici olarak diske açar ve kaydeder. Çıktı işleminden sonra bu dosyayı siler ama bu dosya üzerine bir şey yazılana kadar hala unallocated spacete bulunur.
Artık alan (SlackSpace)
1) Dosya artık alanı (File slack): Adli bilişimci açısından önemli bir alandır. Çünkü silinen dosyalardan geriye kalan veriler ve bilgiler içerebilir. Bazen son derece önemli bilgilerin ortaya çıkmasına dahi imkan sağlayabilir.
2) Disk bölümü artık alanı (Volume slack): Bir bölümün formatlanması sonrasında dosya sistemi o bölümün tamamını içine alamayabilir. Örnek olarak, formatlama sırasında her 4 sektör 1 cluster’a karşılık gelecek şekilde formatlama yapılmışsa, o bölümdeki toplam sektörlerden geriye kalan 3, 2 veya 1 sektör dosya sistemine dahil olamaz. Bu kısımlar da artık alan olarak adlandırılır. Normalde önemsenmeyecek küçüklükte bir alandır ama vardır.
Kullanılmayan alan (Unused Space)
Diskin kullanılmayan bölümleri vardır. Bu kısımlar, diskin formatlandığı sisteme bağlı olarak daha büyük veya küçük olabilir. Çünkü her dosya sistemi kendisine ait bir disk yapılandırması uygular ve buna bağlı olarak, disk yüzeyinin kullanılmayan bir kısmı her zaman kalacaktır.
Ancak özel programlar sayesinde bu kısımlara bilgi yazmak da pekala mümkün olabilir. Ancak çok ileri düzey bir uygulama olduğu için ortalama kullanıcının yapabileceği bir işlem değildir.
Master Boot Record (MBR)
Her sabit disk mutlaka bir “Başlama Noktası’na“ sahiptir. Bu başlama noktası olmasa BIOS nereye bakacağını bilemez.
Bu başlama noktası ise her sabit diskte Plaka 0, Kafa 0, Sektör 0’dır ve asla değişmez. Bu başlama noktasında ki ilk sektöre Master Boot Record (MBR) kaydedilir.
Bu sektör karşınıza “Master Boot Sector« olarak ta çıkabilir ama aynı şeyi ifade eder.
Master Partition Table (Ana Bölümleme Tablosu):
Disk üzerindeki bölümlerin (partition) listesini ve VBR’lerin bulunduğu yerlerinin kaydının tutulduğu tablodur. Bir diskte Birincil olarak Sadece 4 adet bölüm (partition) tanımlanabilir.
Master Boot Code (Bootstrap)
Sistem kontrolünden aktif olarak seçili olan bootable bölüme geçmek için BIOS tarafından çalıştırılan bir programcıktır.
Master Boot Record (MBR)
■ MBR ilk sektördür. Dolayısıyla her sektör gibi «512 byte» büyüklüğündedir.
■ İlk 446 byte hard disk her boot edildiğinde çalıştırılan program olan «Bootstrap» içerir.
■ 446 ile 510. byte’lar arasında 4 adet 16 byte’lık partition table girdisi vardır.
■ Son 2 byte’da ise MBR imzası vardır.
VBR (Volume Boot Record)
üHer bölüntü MBR‘den ayrı/bağımsız olarak Volume Boot Sector’üne sahiptir. Bu bütün diski kontrol eden MBR‘den farklı olarak sadece ilgili bölüntüyü kontrol eder. Bu sektör kimi kaynaklarda Volume Boot Sector veya Partition Boot Sector olarak geçer. Ama hepsi aynı şeyi ifade ederler. Her Volume Boot Record kaydının içeriği alttakilerden oluşur.
1-DiskParameterBlock (Disk Karakteristiği alanı): Bu alanda bölüntüye ait boyut, içerdiği sektör sayısı, bölümün etiketi gibi bilgiler bulunur.
2-Volume Boot Code (Bölüntü Ön Yükleme Kodu): Bu alan çalıştırılabilir kodlar içerir. Bu çalıştırılabilir kodları MBR içinde bulunan Master Boot Code tetikler. Ancak bu kod alanı sadece aktif (Active) olarak işaretlenen bölüntüde işe yarar. Diğer aktif olmayan bölüntülerde tamamen atıldır ve kullanılmaz.
